Cờ chớp, cờ nhanh là gì ? Luật chơi cơ bản của cờ chớp, cờ nhanh

Cờ vua nhanh (Fast chess) là một thể loại trong cờ vua, bao gồm cờ vua chớp (Blitz chess), cờ vua nhanh (Rapid chess). Mỗi bên sẽ được cho ít thời gian hơn trong mỗi ván đấu, nhiều nhất là 60 phút.

Cờ vua nhanh thể hiện sự nhạy bén trong tư duy một cách nhanh nhất mà con người có thể làm được. Mỗi bên cờ nhanh có thể gồm các thể loại 30 phút, 20 phút, 15 phút dành cho mỗi bên. Người chơi phải cố gắng lướt nhanh bàn cờ và suy nghĩ thật nhanh để không bị thua do hết thời gian, bởi chỉ cần một bên "rụng kim" (hết thời gian) thì xem như thua cuộc, bất kể diễn biến trong ván cờ ra sao (trừ khi bên còn thời gian không còn một quân nào trên bàn cờ, không tính quân vua - thì lúc đó sẽ xử hòa).

Lịch sử cờ đã ghi nhận rằng, ngay khi mới khởi đầu, hình thức chơi cờ nhanh (từ 30 đến 40 phút một ván), tức là mỗi bên chỉ có 15 tới 20 phút, đã từng làm cho không ít người cho là trò phù phiếm, nên chẳng mấy ai ủng hộ. Điều này cũng thật dễ hiểu vì trước đây mỗi ván cờ thi đấu khoảng 7 giờ là bình thường, ngoài ra còn có luật được hoãn đấu, nghĩa là nếu trong 4 giờ đầu mà mỗi đấu thủ đã đi đủ 40 nước thì có quyền hoãn đấu tới ngày hôm sau, hoặc ngày hôm sau mà đi đủ số nước trong thời gian quy định thì được hoãn đấu tới ngày hôm sau nữa.

Thế nhưng bước sang thập kỷ 80 (thế kỷ trước) người ta đã kịp thời phát hiện ra những khiếm khuyết của hệ thi đấu cũ và từng bước một quy định lại thời gian của mỗi ván đấu, một mặt nhằm tránh sự can thiệp "bên ngoài" quá sâu vào ván cờ, mặt khác để đảm bảo cho thời gian thi đấu của mỗi giải không bị kéo dài. Thời gian được rút xuống còn 5 giờ mỗi ván, như vậy mỗi ngày thi đấu dứt điểm một ván.

Tuy nhiên, qua thực tế, nhiều kỳ thủ có đẳng cấp đã đề nghị có một kiểu chơi mới, nhanh hơn bởi theo họ thời đại khoa học kỹ thuật, nhịp sống và tốc độ suy nghĩ của con người đã khác hẳn thời xưa. Thế là những giải cờ nhanh đầu tiên ra đời, số người tham gia chơi ngày càng đông và hoàn toàn không thấy có điều gì tác hại cả.

Chính liên đoàn cờ vua thế giới FIDE đã sớm nhận ra điều này, nhưng còn hơn thế nữa, họ khám phá ra rằng nhờ cờ nhanh mà số khán giả tăng nhanh và các nhà tài trợ đến với cờ vua đông hơn, mà tài trợ lại là nguồn sống cực kỳ quan trọng cho các giải cờ. Thế là các giải cờ nhanh của FIDE ra đời, trong đó phải kể tới giải Amber Melodi nổi tiếng.

Thế rồi như một phản ứng dây chuyền, sau đó không lâu, nhiều người nghĩ “30 phút 1 ván liệu đã là nhanh nhất chưa, có thể rút ngắn hơn nữa không?”. Thế là cờ chớp (blitz) ra đời: mỗi bên chỉ vỏn vẹn có 5 phút. Những tưởng nó sẽ bị tấy chay, ai ngờ giới trẻ lại tỏ ra hết sức hâm mộ. Và ngay cả tại giải vô địch thế giới của FIDE thể loại cờ chớp đã được dùng để phân định thắng bại cho những trận đối kháng.

Cờ nhanh được phân loại dựa trên thời gian diễn ra của mỗi ván cờ. Mỗi thể loại cờ nhanh đều sử dụng một lại đồng hồ chuyên biệt để tính thời gian. Có những loại cờ nhanh như sau:

Cờ vua nhanh (Rapid hoặc Quick Chess)

Thời gian thi đấu từ 15 – 60 phút cho mỗi người chơi, có thể được tăng thời gian cho mỗi nước đi. Tối đa là 10 giây cho mỗi nước cờ.

Cờ chớp (Blitz)

Có thời gian rất ngắn chỉ 15 phút cho mỗi bên cờ. Tuy nhiên, loại này không được tăng thời gian cho mỗi nước đi. Chính vì thời gian rất ngắn khiến không ít người chơi phải căng não trong mỗi trận đấu. 

Tuy nhiên một số trận đấu có thể tăng một khoảng thời gian nhỏ cho mỗi nước đi (ví dụ 1 hoặc 2 giây) tùy thuộc vào người chơi. Thông dụng nhất là thể loại 3 phút, tăng 2 giây cho một nước đi.

Bullet

Đây là dạng cờ chớp có thời gian chơi ngắn nhất chỉ 1 đến 3 phút cho mỗi người chơi. Thông dụng nhất là 2 phút (cộng 1 giây cho mỗi nước) hoặc 1 phút (cộng 2 giây cho mỗi nước). 

Lightning

Thường được sử dụng để gọi Blitz (cờ chớp) hoặc Bullet, hoặc để gọi chung cho cờ nhanh. Lightning  là những trận đấu với thời gian cố định cho mỗi nước đi. Ví dụ: 3 giây, 5 giây hoặc 10 giây, lượng thời gian phụ thuộc vào thỏa thuận giữa người chơi với nhau. Thời gian tối đa là 1 phút.

Armageddon

Là thể loại có kết quả thắng hoặc thua rõ ràng nhất. Với Đen, hòa đồng nghĩa với một trận thắng. Cờ Đen có thời gian chơi 5 phút và cờ trắng là 6 phút để đảm bảo tính công bằng cho hai màu cờ. Thể loại cờ chớp này thường dùng trong các trận tie-break.

Boxing Cờ vua

Là một thể loại khác, kết hợp cờ nhanh và boxing.

Cờ nhanh cũng áp dụng các quy tắc, luật chơi cơ bản của cờ vua, kèm theo đó là những luật riêng để phù hợp với thời gian chơi cờ bao gồm:

- Thời gian thi đấu: phải hoàn thành ván cờ trong một thời gian cố định từ hơn 10 phút đến dưới 60 phút cho mỗi bên. Thời gian được cấp cộng thêm 60 lần tích lũy từ hơn 10 phút đến dưới 60 phút.

- Các đấu thủ không cần phải ghi biên bản. Nhưng bất cứ lúc nào đấu thủ cũng có thể yêu cầu trọng tài cung cấp tờ biên bản thi đấu để ghi các nước đi.

- Một trọng tài chỉ được giám sát tối đa 3 ván đấu và mỗi ván đấu đều được trọng tài hoặc trợ lý ghi lại bằng các phương tiện điện tử

- Đấu thủ chỉ được yêu cầu xem biên bản tối đa 5 lần trong một ván đấu

- Khi đã hoàn thành 10 nước đi thì đấu thủ không được phép thay đổi đồng hồ, trừ khi có những vấn đề bất khả kháng.

- Đấu thủ không được khiếu nại về vị trí các quân hoặc hướng đặt bài cờ sai khi đã hoàn thành 10 nước đi đầu tiên.

Các luật chơi cờ chớp cơ bản bao gồm:

- Thời gian thi đấu: phải hoàn thành ván cờ trong một thời gian cố định từ 10 phút trở xuống cho mỗi bên; hoặc thời gian được cấp cộng thêm 60 lần tích lũy từ 10 phút trở xuống.

- Các hình thức phạt trong luật chơi cờ chớp sẽ là 1 phút thay vì 2 phút.

- Mỗi trọng tài giám sát 01 ván đấu.

- Mỗi ván đấu đều được trọng tài hoặc người trợ lý ghi lại và bằng các phương tiện điện tử.

- Đấu thủ đến lượt đi có thể yêu cầu trọng tài hoặc trợ lý cho xem biên bản thi đấu vào bất cứ khi nào.

- Mỗi yêu cầu xem biên bản chỉ được thực hiện tối đa là 05 lần trong một ván đấu, nếu nhiều hơn sẽ bị xem như là hành động làm phân tâm đối phương.

Những người chơi có hai sự lựa chọn để dành phần thắng trong cờ nhanh, cờ chớp: chiến thắng khi chưa hết thời gian hoặc đánh cầm chừng để hơn đối phương về thời gian. 

Với cách chọn đầu tiên, họ nên tập trung vào những lúc cao điểm, tức là khi thế cờ phức tạp ở trung cuộc cần đánh những nước thật chính xác dù phải chấp nhận mất nhiều thời gian để suy nghĩ, đến lúc này họ phải chắc chắn mình hơn đối phương về chất, nếu sau lúc đó thế cờ vẫn ngang nhau thì 70% họ có thể thua thời gian đấy. Tuy nhiên, người chơi nên chiến thắng khi chưa hết thời gian, việc này sẽ khiến cho đối thủ thua một cách tâm phục khẩu phục.

Nếu chọn cách thứ hai, hãy đánh thật nhanh, không cần phải nghĩ "cao siêu" gì hết, tất nhiên họ chỉ để lỗ quân một chút thôi để câu giờ, và họ phải dồn ván cờ vào thế phức tạp, chẳng hạn không chịu đổi quân hay "đóng băng" trung tâm, kéo dài càng lâu càng tốt. Người chơi phải nhìn vào đồng hồ liên tục và phải giữ lại ít nhất một con tốt để có thể giành thắng lợi về thời gian.