Hướng dẫn cách chơi Cờ ốc (Cờ Khmer)

Cờ Ốc, hay còn gọi là cờ Khmer, xuất phát từ chữ Ouk (cờ vua) trong tiếng Khmer. Tên thật của nó là Ouk Chaktrang, Chhoeu trang hay chaturang. Đây vốn là bộ môn phổ biến tại Campuchia và gần giống với cờ Makruk của Thái Lan.

Tại Việt Nam, cờ ốc chỉ phát triển bởi một bộ phận đồng bào Khmer sinh sống tại các địa phương ở Nam Bộ. Nó không thực sự phổ biến nên người hiểu cách chơi cờ ốc không nhiều và ngay cả nếu muốn mua được một bộ cờ ốc để chơi thì cũng phải nhập từ Campuchia về.

Trong SEA Games 32 vừa rồi tổ chức tại Campuchia, nước chủ nhà đã bỏ bộ môn cờ vua truyền thống và thay thế bằng thế mạnh cờ ốc của mình với hy vọng giành huy chương tại đó. Các kỳ thủ của đội tuyển Việt Nam, dù chỉ tập huấn thi đấu môn thể thao mới lạ này từ cuối năm 2022, nhưng đã đạt kết quả vô cùng ấn tượng với Huy chương vàng đầu tiên cho đoàn ở cuộc thi này.

Bàn cờ ốc có một số điểm tương đồng so với cờ vua khi sử dụng bàn cờ có 64 ô vuông và mỗi người chơi nắm trong tay 16 quân cờ, gồm một vua, một hậu, hai tượng, hai mã, hai xe và tám tốt. 

Điểm khác biệt của hai bộ môn cờ này phải kể đến bàn cờ ốc không chia màu ô thành đen trắng. Bên cạnh đó, cách sắp xếp quân cờ, cách đi của từng quân của cờ ốc cũng không giống với cờ vua.

Đầu tiên, vị trí xuất phát ban đầu của cờ ốc, hai vua được đặt chéo nhau chứ không đối diện nhau như cờ vua. Các quân tốt đặt ở hàng ngang thứ ba và thứ sáu, thay vì thứ hai và thứ bảy như cờ vua. Những nước đặc biệt như nhập thành, bắt tốt qua đường, hay tốt đi hai ô lúc ban đầu không có trong cờ ốc.

Quân Vua trong trong cờ ốc di chuyển giống cờ vua, nhưng nước đầu được đi như quân mã.

Khác với cờ vua, Hậu trong cờ ốc lại nằm trong nhóm yếu. Mỗi lần di chuyển chỉ được đi chéo một ô, giống quân sĩ trong cờ tướng. Ở nước đi đầu tiên, hậu có thể tiến hai ô như tốt, với điều kiện quân tốt trước mặt đã di chuyển.

Tượng có cách đi gần giống quân Hậu, bổ sung thêm cách đi khác là tiến thẳng về phía trước một ô.

Hai quân mã và xe trong cờ ốc có cách di chuyển tương tự như cờ vua. Xe là quân duy nhất không bị giới hạn số ô trong mỗi lượt đi. Nó có thể đi từ hàng một lên hàng tám chỉ trong một nước, trong khi các quân còn lại mất ít nhất bốn nước trở lên. Điều này có thể coi rằng đây là quân mạnh nhất trên bàn cờ.

Quân Tốt (hay còn được gọi là Cá) trong cờ ốc cũng đi thẳng một ô, ăn chéo một ô, không đi lùi. Tuy nhiên đến hàng sáu, nó được coi là quân thăng cấp , có khả năng di chuyển và ăn quân giống Hậu. Số quân thăng cấp sẽ không giới hạn, đạt tối đa là 8 quân.

Điểm khác biệt nữa là thời gian tranh tài. Nếu cờ vua được xem là thể loại cờ chớp, mỗi đấu thủ có 3 phút trong mỗi ván đấu, được cộng thêm 2 giây cho mỗi nước đi, thì với cờ ốc, mỗi bên được 5 phút mỗi ván song không có thời gian cộng thêm, bên nào hết thời gian trước mà chưa chiếu bí được đối phương thì sẽ thua, kể cả đang chiếm ưu thế về thế trận.

Điểm thú vị trong cờ ốc là “Quy tắc săn vua”, bao gồm hai loại:

1. Quy tắc săn vua đầu tiên 

Trường hợp không bên nào còn quân tốt, tức là chúng bị bắt hết hoặc đã thành cá thăng cấp, thì bên yếu thế hơn có thể hô thành tiếng để đối thủ bắt đầu săn vua. 

Trong 64 nước kế tiếp, nếu bên ưu thế không thể chiếu hết, ván cờ sẽ hoà. 

2. Quy tắc săn vua thứ hai 

Nếu trong quá trình chơi, bên yếu thế hơn chỉ còn quân vua trên bàn cờ thì họ sẽ bắt đầu đếm từ tổng số quân trên bàn cờ cộng thêm 1. Lúc này, bên có ưu thế có bao nhiêu nước đi để chiếu hết sẽ phụ thuộc vào số quân có trên bàn cờ. 

+ Nếu bên ưu thế hơn còn hai xe, số nước đi là 8 trừ tổng số quân trên bàn cờ. 
+ Nếu còn một xe, số nước là 16 trừ tổng số quân trên bàn cờ. 
+ Nếu còn hai tượng, số nước là 22 trừ tổng số quân trên bàn cờ. 
+ Nếu còn hai mã, số nước là 32 trừ tổng số quân trên bàn cờ. 
+ Nếu còn một tượng, số nước là 44 trừ tổng số quân trên bàn cờ. 
+ Nếu còn một mã hoặc một hậu, số nước là 64 trừ tổng số quân trên bàn cờ. 

Lấy ví dụ, trường hợp bên ưu thế hơn còn hai xe lúc đối thủ bắt đầu đếm thì họ sẽ phải chiểu hết trong bốn nước kế tiếp. Khi đó, bên yếu thế bắt đầu đếm từ 5 đến 8 (do còn bốn quân trên bàn cờ), chứ không phải từ 1. 

Một ví dụ khác đó là nếu bên có ưu thế hơn còn hai tượng, hai mã, năm tốt, một hậu, bên yếu thế sẽ đếm từ 13 đến 22 (do còn 12 quân trên bàn). Lúc này, bên ưu thế hơn sẽ phải chiếu hết sau 10 nước. Trong lúc bên yếu thế đưa vua chạy trốn mà bắt được một quân của đối thủ, họ sẽ không phải đếm lại từ đầu.

Cờ ốc tuy có một vài điểm tương đồng với cờ vua nhưng nó có xu hướng chơi với tốc độ chậm (mà chắc) hơn với nước đi không dồn dộp, giúp người chơi có tư duy tấn công hơn trong từng nước cờ.

Hy vọng với những chia sẻ phía trên của Thủ Thuật Chơi, bạn sẽ dễ dàng làm quen với bộ môn cờ thú vị này!