Hướng dẫn cách chơi Cờ mù / Cờ tưởng

Cờ tưởng hay cờ mù (có tên tiếng Anh là Blindfold chess) là một nội dung thi đấu đặc thù của môn cờ trong đó một đấu thủ hoặc cả hai đấu thủ chơi cờ bằng tâm trí, không có bàn cờ hoặc các quân cờ trên bàn cờ.

Tuy nhiên, không như nhiều người vẫn thường nghĩ, cờ tưởng không chỉ là nội dung thi đấu cờ vua, mà còn là nội dung thi đấu cho cờ tướng và các loại cờ khác.

Đây là một hình thức thi đấu cờ phổ biến trên thế giới. Tại SEA Games 26 ở Đông Nam Á, nội dung cờ tưởng trong cờ vua lần đầu tiên được đưa vào thi đấu chính thức.

Trong nhiều thế kỉ, cờ tưởng được coi là môn chơi dành cho những bộ óc phi thường mà chỉ có những cao thủ về cờ mới có thể chơi nổi.

Cờ tưởng được bắt đầu chơi từ khá sớm trong lịch sử cờ vua, có thể lần đầu tiên được một người tên là Sa'id bin Jubair (665–714) ở Trung Đông chơi vào khoảng thế kỉ 7. Phải mất nhiều thế kỷ sau đó, cờ tưởng mới thay đổi được quan điểm của người châu Âu: thay vì coi đây là hình thức chơi cờ thấp kém, chỉ dành cho các cao cờ chấp các đối thủ yếu hơn, dần dần họ thấy đây là một cách chơi cờ thú vị.

Cuộc thi đấu cờ tưởng đầu tiên ở châu Âu diễn ra ở Florence, Pháp vào năm 1266. Người chơi André Danican Philidor của Pháp đã cho thấy khả năng nổi trội của mình khi thắng ba đối thủ cùng một lúc.

Trong thế kỷ 20, cờ tưởng đã có những bước phát triển như Kỷ lục Guinness liên tục ghi lại những chuỗi ván cờ tưởng được biểu diễn. Năm 1900, kỷ lục đầu tiên được ghi với một kỳ thủ chơi liền 20 ván. 24 năm sau, con số này đã lên đến 26 ván. Theo thời gian, liên tiếp các kỷ lục được xô đổ.

Trong cờ tướng, có những kỳ thủ nổi tiếng đánh cờ tưởng đồng loạt như người hiện đang giữ kỷ lục là Tưởng Xuyên (22 bàn) hay người được tặng danh hiệu Đông phương điện não là Liễu Đại Hoa (19 bàn).

Tuy nhiên Cờ tưởng đã từng bị cấm !

Do người chơi phải dùng nhiều sức lực để tập trung hình dung và nhớ các nước đi, nên nó có ảnh hưởng đến sức khỏe và các ván cờ chơi nhiều người cùng lúc đã từng bị cấm ở Liên Xô hồi năm 1930.

- Cách chơi truyền thống

Theo cách chơi truyền thống, chơi cờ tưởng là ngồi xoay lưng lại với bàn cờ và mỗi nước đi được các kỳ thủ ghi ra giấy và chuyển cho đối phương. Đôi khi người chơi còn bị bịt mắt. Bàn cờ với các quân di chuyển dành cho khán giả và trọng tài. Với luật chơi như vậy, người chơi phải có khả năng hình dung, nắm bắt và nhớ chính xác vị trí cũng như các mối liên hệ quan trong các thế cờ.

Ngày nay, ở các giải cờ tưởng trên thế giới, mỗi vận động viên được trang bị một máy vi tính có cài phần mềm chơi cờ tưởng để thi đấu. Mỗi nước đi của vận động viên sẽ được truyền thẳng ra ngoài qua máy chủ.

- Luật chơi cờ tưởng tại SEA Games

Ở Seagame 26, các đối thủ không cần phải quay lưng lại với bàn cờ mà ngồi trước một bàn cờ trống (bàn cờ thật được để bên cạnh có ngăn cách). Ngồi đối diện sau những tấm kính, hai kỳ thủ đấu trí với nhau trên bàn cờ tưởng tượng trong trí nhớ rồi viết lên một tờ giấy đưa cho đối thủ xem, sau đó trao cho trọng tài. 

Mỗi nước đi của vận động viên được ghi lại trên giấy, được thông báo cho đối thủ sau đó đối thủ sẽ truyền cho trọng tài ngồi ở bàn bên cạnh để thực hiện nước đi đó trên bàn cờ cho khán giả thưởng thức.  

Bàn trọng tài đặt bên cạnh bàn đấu (có rèm che bàn vận động viên), nên vận động viên không được rời bàn với bất kỳ lý do gì vì sợ họ nhìn lén các nước đã đi của mình.

Do trên bàn cờ không có quân cờ nào nên các vận động viên phải nhớ từng vị trí con cờ của mình và đối thủ trên bàn để tính toán nước đi. Mỗi ván, một kỳ thủ sẽ có thời gian 20 phút suy nghĩ và 20 giây mỗi nước đi. 

Nếu trận đấu chưa ngã ngũ, ai hết thời gian trước sẽ thua. Nếu đi sai quân cờ hay sai vị trí đi sai luật hoặc viết chữ xấu làm trọng tài hoặc đối thủ không đọc được sẽ bị phạt thẻ vàng, ba lần bị thẻ vàng tương đương thẻ đỏ và thua cuộc